Portret młodego cesarza Kangxi
Cesarz Kangxi napisał kiedyś: „Cóż ze mnie za człowiek, że spośród wszystkich, którzy rządzili... mam być tym, który panował najdłużej?”.
W połowie XVII wieku przez 61 lat Państwem Środka władał Kangxi. W ciągu trwającej 5000 lat chińskiej cywilizacji był on nie tylko najdłużej panującym władcą, ale również jednym z najmądrzejszych, najbardziej wielkodusznych i najznakomitszych cesarzy.
Kangxi był czwartym cesarzem z dynastii Qing (1644-1911). Władcy Qing nie wywodzili się z grupy etnicznej Chińczyków Han. Pochodzili z mandżurskiego ludu plemiennego zamieszkującego ziemie na północ od Wielkiego Muru. Zjednoczyli się i powiększali swoje terytorium w kierunku południowym, ostatecznie w okresie rozpadu dynastii Ming przejęli władzę nad Chinami.
Wspaniałość dziedzictwa cesarza Kangxi polegała na ponownym zjednoczeniu politycznym i społecznym tego rozległego imperium, na umocnieniu rządów dynastii Qing i przyczynieniu się do kulturalnego i ekonomicznego rozwoju.
Wszystko to jednak mogło się zakończyć, zanim jeszcze się rozpoczęło, gdy Kangxi jako dziecko objął tron.
Trudne początki
We wczesnych latach dynastii Qing imperium wciąż pozostawało w nieładzie. Najniebezpieczniejsze były niestłumione powstania wywołane niedawnymi wojnami oraz niepewność Chińczyków o swój los, który teraz był w rękach obcych przywódców.
Qing została oficjalnie założona w 1644 roku, a 10 lat później urodził się Kangxi. Kiedy Kangxi miał zaledwie 8 lat, jego ojciec zmarł na ospę. W swoim ostatnim edykcie cesarz naznaczył czterech najbliższych mu doradców na regentów swojego syna. Mieli asystować chłopcu w zarządzaniu państwem, dopóki ten nie osiągnie wieku dorosłego.
Owymi starszymi urzędnikami byli książęta, którzy lojalnie i z oddaniem służyli cesarzowi Qingowi. Jednak jeden nich pożądał władzy – w takim splocie wydarzeń zaczął upatrywać dla siebie szansę na przejęcie tronu.
Słów kilka o Aobaiu
Aobai (po mandżursku Gūwalgiya Oboi) był wielokrotnie odznaczanym generałem z elity klanu Mandżu. Niestety jego męstwo na polu walki szło w parze z naturą dyktatora. Aobai miażdżył każdego, kto wchodził mu w drogę, i stał się najpotężniejszą osobistością dworu cesarskiego. Przysporzył sobie wielu wrogów i prawie nikt nie miał odwagi mu się sprzeciwić.
Aobai drwił sobie z młodego cesarza. Bądź co bądź, całe dziesięciolecia walczył i wygrał wiele krwawych wojen, zanim młodzieniec się narodził. Na ciele miał więcej blizn nabytych w trakcie bitew, niż Kangxi osiągnięć. Aobai przyjął więc założenie, że Kangxi będzie jedynie marionetką w jego teatrze.
Kangxi dorastał pod uciskiem tyranii. Spokojnie obserwował i czekał na swój czas. Gdy skończył 14 lat, według mandżurskiego zwyczaju stał się dorosłym mężczyzną i mógł oficjalnie wstąpić na tron. Od tej chwili sprawy zmierzały ku konfrontacji.
Szaty cesarza
Jak zawsze władczy Aobai obsadzał członków swojej frakcji politycznej na ważnych stanowiskach rządowych, ofiarą padali jego niezliczeni przeciwnicy, ignorował interesy państwa na rzecz własnych celów, a co więcej – lekceważył cesarza.
Aobai odważył się nawet sprawić sobie własny komplet cesarskich szat żółtego smoka – symboliczny stroj, który mógł nosić tylko cesarz. To była zdrada stanu!
Pewnego dnia, gdy Aobai przymierzał nowe szaty i podziwiał swój wygląd w stroju cesarza, niespodziewany gość wszedł do jego rezydencji. Był to cesarski wysłannik z najświeższym edyktem władcy: oficjalne ogłaszającym, że od tej chwili Kangxi pełnoprawnie zasiada na cesarskim tronie. Urzędnik zauważył zuchwały strój Aobaia i doznał szoku, nakazał cesarskim strażnikom wkroczyć do komnaty. Jednak ci nie dorównywali Aobaiowi, który odepchnął ich na bok jak szmaciane lalki i natychmiast wyruszył w drogę do pałacu, aby stawić opór cesarzowi.
Cesarski wysłannik dosiadł konia, prześcignął Aobaia i jako pierwszy dotarł do władcy. W tym samym czasie, gdy wysłannik zdawał raport z obrazy majestatu, jakiej był świadkiem, despotyczny generał również przybył na miejsce i obszedł pałac, zastraszając i obrażając wszystkich cesarskich urzędników. Zadufany w sobie Aobai rozpowiadał, że w ogóle nie myślał o Kangxi, że nie dba o koronę i nadal będzie robić, co mu się żywnie podoba. Zadowolony z siebie dumnie przechadzał się po komnatach, pewien, że nadal trzyma w garści cały pałac. Tym razem jednak nastoletni Kangxi był gotowy, aby powstrzymać Aobaia.
Wielki finał
Kangxi od dawna wiedział, że Aobai stanowi zagrożenie zarówno dla prawowitych rządów, jak i przyszłości dynastii. Dlatego od kilku lat gromadził wokół siebie młodych mandżurskich królewiczów. Aobai uważał ich za grupę dziecinnych, pozbawionych ambicji mało znaczących chłopców. W rzeczywistości jednak Kangxi wybrał najzdolniejszych i najsilniejszych. Ponadto ćwiczenia sztuk walki uprawiane przez chłopców, które Aobai lekceważąco traktował jako dziecięcą zabawę, w istocie były treningiem przed ostatecznym starciem.
Wielki finał rozegrał się w następujący sposób: Wiosną 1669 roku młody cesarz wezwał do siebie coraz bardziej napastliwego Aobaia. Jak zawsze pewny siebie Aobai powolnym krokiem wszedł do komnaty, całkowicie nieświadomy tego, co za chwilę miało się wydarzyć. Nim zdążył się zorientować, oskarżono go o popełnienie trzydziestu poważnych przestępstw i otoczono kordonem złożonym z młodych członków świty cesarskiej. Wściekły i zdesperowany Aobai wyciągnął sztylet (noszenie broni w obecności władcy było największym z przestępstw) i ruszył w kierunku cesarza. Rozgorzała walka, której Aobai nie miał szans wygrać, gdyż młodych, silnych mężczyzn z cesarskiej świty było aż za wielu. Ostatecznie przyparty do muru Aobai został odsunięty od władzy.
Początki chwalebnych rządów
Ów trudny epizod ukazał niezwykłą odwagę, dalekowzroczność i determinację cesarza Kangxi. Dowiódł, że ten młody, inteligentny i utalentowany mężczyzna jest godzien zasiadać na cesarskim tronie.
Przez ponad pół wieku Kangxi niestrudzenie służył swojemu krajowi. Ustabilizował dynastię, spacyfikował wewnętrzne bunty i pokonał zagranicznych rywali, a także znacznie rozszerzył granice Chin na zachód i północ. Pod jego życzliwymi rządami imperium rozkwitało.
Kangxi był ogromnym miłośnikiem nauki. Przez całe swoje życie nieustannie się kształcił i promował starożytną chińską wiedzę, kaligrafię, poezję i muzykę. Przyczynił się do ogromnych postępów w geografii, naukach ścisłych, inżynierii, matematyce i astronomii. Zlecił kompilację licznych dokumentów, map, przekazów historycznych oraz dzieł literackich, a także wykonanie prac encyklopedycznych, dzięki którym powstał Słownik Kangxi.
W późno imperialistycznych Chinach cesarz Kangxi zapoczątkował wspaniały wiek. Godność cesarza od zawsze łączyła się z tytułem Syna Niebios. Długi okres sprawowania władzy przez Kangxi uznano za boski znak przyzwolenia.
„Obrona tronu” – klasyczny chiński taniec Shen Yun z 2016 roku opowiada historię ostatecznej rozgrywki pomiędzy młodym cesarzem Kangxi i Aobaiem.
