Cztery piękności

Jeśli kiedykolwiek przechadzaliście się alejkami chińskiego supermarketu, być może natknęliście się na bogato zdobione blaszane pudełka z wizerunkiem czterech chińskich kobiet na wieczku. To znane z chińskiej historii „cztery piękności”. Upłynęło już pięć tysięcy lat historii, zatem co sprawia, że te cztery damy wciąż pozostają wyjątkowe?

Zgodnie z pewnym chińskim idiomem dama to tak piękna kobieta, że „sprawia, iż ryby toną, a ptaki spadają, przyćmiewa blask Księżyca i zawstydza kwiaty” (沈魚落雁，閉月羞花, chén yú luò yàn, bì yuè xiū huā). Inspiracją dla powstania tego powiedzenia były właśnie te oto kobiety:

Kiedy Xi Shi spoglądała na staw, ryby olśnione jej urodą, zanurzały się z powrotem w wodzie. Wang Zhaojun była tak przepiękna, że kiedy spostrzegły ją ptaki, spadły z nieba. Kwiaty, obok których stanęła Yang Guifei, były zbyt zawstydzone, by pokazać swoje oblicze. A piękno Diao Chan przyćmiewało Księżyc.

Choć ich niezrównane piękno było wystarczające, by wyróżnić je spośród innych, tym, co naprawdę wzmocniło ich reputację, były ważne role, jakie odegrały w chińskiej historii. Przybliżymy ich sylwetki według kolejności chronologicznej.

 

1. Xi Shi 

Pierwszą wspomnianą pięknością jest Xi Shi, która żyła w V w. p.n.e. – burzliwym okresie chińskiej historii, z podzielonym cesarstwem i wieloma królestwami pozostającymi w stanie wojny. Król Fuchai z państwa Wu właśnie podbił państwo Yue i wziął króla Goujiana do niewoli. Aby pokonać Fuchaia i odzyskać niezależność, zdetronizowany władca i jego doradcy uknuli spisek, który miał złagodzić i zdekoncentrować Fuchaia. Na swoją tajną broń wybrali Xi Shi.

Xi Shi pochodziła z małej wioski i została dołączona do cesarskiego dworu, gdzie Goujian oraz jego doradcy poddali ją specjalnemu szkoleniu. Przez trzy lata uczono ją etykiety, śpiewu i tańca. A kiedy była gotowa, została przedstawiona Fuchaiowi, u którego pełniła rolę królewskiej faworyty.

Gdy ktoś tak piękny jak Xi Shi rozpraszał uwagę władcy, Goujian wykorzystał okazję. Po 20 długich latach czekania, cierpienia i poniżania się raz za razem, nadszedł właściwy moment dla Goujiana, by uderzyć. Pokonał Fuchaia i odzyskał niepodległość państwa Yue.

A co stało się z Xi Shi? Ta kwestia pozostaje owiana tajemnicy. Niektórzy twierdzą, że była rozdarta między prawdziwą miłością do Fuchaia i lojalnością wobec swojej ojczyzny, więc odebrała sobie życie, kończąc swoją misję. Inni twierdzą, że uciekła z „prawą ręką” Goujiana, Fanem Li.

Niezależnie od tego, jak spędziła ostatnie lata, przez ponad dwa tysiąclecia pozostaje zapamiętana dzięki swojemu poświęceniu i dzięki ucieleśnieniu takich ideałów, jak lojalność, odwaga i bezinteresowność.

 

2. Wang Zhaojun

Przeskoczmy w czasie o cztery wieki do przodu i poznajmy Wang Zhaojun, urodzoną około 50 r. p.n.e., w czasach Zachodniej Dynastii Han. Dorastała w rodzinie arystokratów i już w młodym wieku dobrze znała utwory literatury klasycznej oraz potrafiła zahipnotyzować słuchaczy swoją grą na pipie (chińskiej lutni). Poza swoimi talentami wyrosła na wyjątkowo piękną kobietę, więc nie było niespodzianką, że wybrano ją i umieszczono w wewnętrznym kręgu cesarskiego dworu. Mieszkając w haremie miałaby okazję zostać jedną z konkubin cesarza.

Cesarz dokonywał wyboru nowej konkubiny na podstawie portretów dam z haremu. Jednak w tamtym czasie owe portrety były malowane przez chciwych malarzy, którzy nie mieli nic przeciwko upiększaniu wizerunku danej kandydatki, jeśli tylko ta wręczyła mu hojną gratyfikację.

Zhaojun odmawiała wręczenia malarzom łapówki, co skłaniało ich do tego, by rysować ją w ohydny sposób. Chociaż była niezwykle urodziwa i miała wspaniałe talenty, była pomijana i nigdy nie została przedstawiona cesarzowi. Mogła tylko podziwiać go z daleka i czekać.

W międzyczasie cesarz walczył o utrzymanie niestabilnego pokoju z potężnymi koczowniczymi plemionami na północy. W 33 roku p.n.e. ich wódz Huhanye odwiedził stolicę dynastii Han. W zamian za jego daninę cesarz hojnie go obdarował. Jednak wódz tak naprawdę pragnął czegoś innego – ręki księżniczki Han — chciał zostać zięciem cesarskim. Z jednej strony cesarz nie chciał rozstać się ze swoją ukochaną córką, z drugiej jednak pragnął zadowolić budzącego grozę wodza i wzmocnić łączącą ich więź.

To właśnie wtedy jeden z lojalnych doradców cesarza zaproponował pewne rozwiązanie. “Dlaczego by nie przebrać inną damę z pałacu za twoją córkę, by zajęła jej miejsce?” – powiedział doradca. Cesarz się zgodził, a damą, którą do tej roli wybrano, był nikt inny, jak Zhaojun, która w tamtym czasie była nieznana cesarzowi i nie miała dla niego żadnego znaczenia.

Doradca spotkał się z Zhaojun i zapytał ją: „Czy jesteś chętna dla dobra pokoju w cesarstwie wziąć ślub z wodzem i zamieszkać w północnych dzikich rejonach pośród koczowników?”. W pierwszej chwili odmówiła, rozmyślając o swoim wspaniałym życiu w pałacu Han. Tu mogła pozostać bliżej cesarza i pewnego dnia, kto wie… Dla porównania, życie na północy wiązało się z chłodem i trudami na bezlitosnych stepach. Próbowałaby tam przetrwać, egzystując w prowizorycznej jurcie, codziennie zajmując się hodowlą bydła, posługując się obcym językiem w obcym kraju wśród obcych ludzi i zwyczajów, których nie znała, nigdy więcej nie mając szans na zobaczenie swojej rodziny…

A jednak Zhaojun pomyślała też o wszystkich ludziach, na których wpływ miałaby jej decyzja. Zrozumiała, co dla dynastii Han oznaczałby udany sojusz małżeński: koniec wojny, cierpienia i śmierci na polu bitwy. Westchnęła, uspokoiła swoje serce i się zgodziła.

Kiedy przygotowywała się do wyjazdu, cesarz przybył, aby ją sprawdzić. Kiedy ją zobaczył, był zszokowany! Ta, która przed nim stała, nie była zwyczajną damą dworu, ale kobietą tak nieziemsko piękną, że serce zabiło mu mocniej i w momencie się w niej zakochał.

Cesarz chciał zatrzymać Zhaojun dla siebie, ale jak mógłby teraz złamać swoją obietnicę daną wodzowi? Finalnie z ciężkim sercem porzucił wszelkie myśli o nie oddaniu jej. Z kolei wódz był zachwycony, że cesarz podarował mu najbardziej niebiańską kobietę, jaką kiedykolwiek widział. Następnego dnia, wcześnie rano, koczownicy opuścili pałac ze swoją nową królową. Zhaojun odjeżdżając, obróciła głowę po raz ostatni, by spojrzeć na cesarza i oddalający się pałac – od tamtego czasu to wydarzenie było wielokrotnie odtwarzane na obrazach.

Po przybyciu na stepy Zhaojun przystosowała się do trybu życia koczowników i stała się ich najdroższą królową. Nigdy jednak nie zapomniała o swojej ojczyźnie i zawsze nalegała na wodza i innych przywódców, aby utrzymywali pokojowe relacje z Krainą Han. Pozostała z koczownikami przez resztę swojego życia – nawet po śmierci swojego męża – a dzięki niej nie było żadnych wojen między koczownikami i dynastią Han przez niezwykle długi okres sześćdziesięciu lat.

Jej historia została żywo ukazana w mini utworze tanecznym Shen Yun z 2022 roku “Historia damy Wang Zhaojun”.

 

3. Diao Chan

Z czasów Zachodniej Dynastii Han przeskoczymy do czasów słabnącej Wschodniej dynastii Han, czyli II w. n.e., by poznać naszą trzecią piękność – Diao Chan. Z powodu swej niezwykłej urody została częścią skomplikowanej intrygi mającej na celu obalenie rządów brutalnego tyrana. Historia ta została opisana powieści zaliczanej do klasyków literatury chińskiej Opowieści o Trzech Królestwach.

Wszystko zaczęło się, gdy umarł cesarz, a na tronie zasiadł jego małoletni syn. Okrutny dygnitarz wojskowy o imieniu Dong Zhuo wykorzystując słabość młodego cesarza, przejął kontrolę nad dworem królewskim i planował samemu zostać cesarzem. Dong Zhuo był brutalny i żądny krwi, zabijał każdego urzędnika, który odważył się stanąć mu na drodze.

Ponadto wspierał go i chronił jego adoptowany syn – wysoki, buńczuczny i przerażający wojownik o imieniu Lü Bu.

Gdy imperium chyliło się ku upadkowi, jeden z lojalnych ministrów o imieniu Wang Yun głęboko zaniepokojony tą sytuacją szukał rozwiązania. Jego adoptowana córka, przepiękna Diao Chan, wyczuła niepokój ojca i zapytała, czy może mu w czymś pomóc.

Wang Yun w tym momencie wpadł na pewien pomysł, który przerodził się w trudną i niebezpieczną, zwłaszcza dla jego pięknej i niewinnej córki Diao Chan, intrygę.

Minister postanowił skłócić tyrana z synem. Każdemu z osobna, niemal jednocześnie, zaproponował rękę swej córki. Następnie Diao Chan udając zrozpaczoną, zwróciła się do Lü Bu, że chociaż jest mu przeznaczona, to będzie musiała poślubić Dong Zhuo, który ją do tego zmusza!

Lü Bu ogromnie zezłościł się na Dong Zhuo, myśląc, że Lü Bu rzeczywiście próbuje ukraść mu narzeczoną. W szale zabił Dong Zhuo i uciekł z pałacu. Tym samym plan ministra został zrealizowany.

Działania Diao Chan były prawdziwym odwzorowaniem „yi” (義), które jest terminem łączącym wartości tj. lojalność, prawość i sprawiedliwość, co jest głównym tematem „Opowieści o Trzech Królestwach” (jest to nawet zawarte w chińskim tytule tej powieści –san guo yan yi). 

Historia Diao Chan została przedstawiona w utworze tanecznym Shen Yun z 2020 roku „Piękna pułapka”, a także w oryginalnej operze Shen Yun The Stratagem. 

 

4. Yang Guifei

Na koniec przedstawimy historię Yang Guifei, będzie to historia miłosna z VIII w., w czasów świetności Dynastii Tang.

Cesarz Tang Xuanzong zachwycił się urodą Yang Guifei i ta wkrótce została jego ulubioną konkubiną. Cesarz nadał jej wiele przywilejów i obsypywał drogocennymi klejnotami, wypełniając jej życie splendorem. Wkrótce zaczął spędzać całe dnie na relaksowaniu się w towarzystwie damy Yang, oddając się przyjemnościom życia.

Kiedy tak czas upływał im na jedzeniu i tańcu, za murami pałacu zaczęły się wyłaniać kłopoty. Przywódcy frakcji wojskowych zdobywali coraz większą władzę i planowali bunt, a skorumpowani urzędnicy przekupywali członków rodziny damy Yang dla uzyskania własnych korzyści.

Tymczasem cesarz niezmiennie zaniedbywał sprawy państwowe dla spraw sercowych. Jego doradcy raz po raz protestowali i upominali go, ale on ich ignorował. Kiedy rebelianci w końcu włamali się do pałacu, cesarz i jego świta byli zmuszeni do ucieczki.

Gdy już znaleźli się poza obszarem zagrożenia, doradcy i strażnicy cesarza odmówili mu dalszej służby, twierdząc, że to dama Yang jest odpowiedzialna za odwrócenie uwagi cesarza, gdyż sprawiła, że zaniedbywał obowiązki i doprowadził dynastię Tang na skraj upadku. Oświadczyli, że nie będą bronić dynastii Tang, dopóki Lady Yang nie zostanie ukarana – karą miało być samobójstwo. Nie widząc możliwości rozwiązania sytuacji, cesarz ze złamanym sercem przystanął na ten warunek.

Historia tej czwartej piękności została przedstawiona w utworze tanecznym Shen Yun z 2023 roku „Cesarz Tang i dama Yang”.

* * *

Zatem następnym razem, gdy będziesz w chińskim supermarkecie, sprawdź, czy potrafisz dostrzec i zidentyfikować Cztery Piękności: Czy to Xi Shi zbiera kwiaty nad wodą? Zhaojun ze swoją pipą i czerwonym płaszczem? Lady Yang w wyszukanym nakryciu głowy i złotym stroju z czasów dynastii Tang? I Diao Chan z wilgotnymi oczami, trzymająca kadzidełko?

Aby zrozumieć, jak niezwykłe one były, możesz się zastanowić – kto z dzisiejszych ludzi – mężczyzna czy kobieta – będzie pamiętany za dwa tysiące lat?