Chiński język klasyczny 101 cz.2

W pierwszym blogu poświęconym chińskiemu językowi klasycznemuW pierwszym blogu poświęconym chińskiemu językowi klasycznemu, omówiliśmy niektóre z bardziej technicznych jego aspektów, zarówno pod względem historycznym jak i językowym. Zdecydowanie istnieją pewne argumenty przemawiające przeciwko chińskiemu klasycznemu pod względem przejrzystości – łatwo go źle zinterpretować i trudno rozszyfrować, jeśli nie ma się solidnych podstaw językowych i sporej wiedzy historycznej.

Pomimo tych wyzwań, klasyczny chiński służył jako faktyczny język pisany przez tysiące lat. I to nie tylko w Chinach, ale także w innych krajach Azji Wschodniej.

[Napis: Pomnik ku czci poległych wojowników, napisany w chińskim języku klasycznym, znaleziony w Kenroku-en, jednym z „Trzech Wielkich Ogrodów Japonii”]

Co zatem wpłynęło na jego powszechne stosowanie i trwałą popularność? Niektórzy twierdzą, że powodem był ogromny historyczny wpływ Chin na Azję Południowo-Wschodnią. Inni twierdzą, że powodem była chęć efektywnego wykorzystania przestrzeni do pisania, ponieważ pisanie dokumentów na bambusowych paskach wymagało rzeźbienia. Nawet kiedy papier stał się dostępny, jego niedostatek również zachęcał do stosowania bardziej zwartego stylu pisania. Klasyczny chiński był idealnym wyborem dla uczonych lub urzędników, którzy chcieli powiedzieć więcej, używając mniej słów. Dodatkowo, w chińskim języku klasycznym nie ma interpunkcji, która jest potrzebna podczas pisania – znaki zapytania i kropki są implikowane, więc nie są wyraźnie zapisane. To jest bardzo wygodne, prawda?

Chociaż powyższe może być prawdą, mam swoje własne wyjaśnienie. Chiny ze swoimi dziesiątkami grup etnicznych i setkami dialektów zdołały zunifikować język pisany w taki sposób, że nie tylko użytkownicy mandaryńskiego i kantońskiego, ale także japońskiego, koreańskiego i wietnamskiego mogli pisać do siebie i rozumieć się nawzajem bez jednej wspólnej wymowy. I byli w stanie to robić aż do początku XX wieku.

Dla zilustrowania wybrałem krótki fragment klasycznego chińskiego tekstu napisanego przez poetę-filozofa Liu Yuxi (772-842 p.n.e.) za czasów dynastii Tang. Nazywa się on „Inskrypcja o skromnym mieszkaniu" (陋室銘). Brzmi on następująco:

山不在高，有仙則名。

Góra nie musi być wysoka, jeśli jest domem świętego, będzie sławna.

 水不在深，有龍則靈。
Wody nie muszą być głębokie, jeśli są domem dla smoka, będą magiczne.

 斯是陋室，惟吾德馨。
Byłoby to surowe i proste mieszkanie, gdyby nie moje cnoty.

 苔痕上階綠，草色入廉青。
Na schodach zieleni się mech, a trawa w pokoju lśni zielenią.

 談笑有鴻儒，往來無白丁。
Wielcy uczeni rozmawiają i śmieją się tutaj, nie przechodzą tędy nieuczeni.

 可以調素琴，閱金經。
Można grać na prostej cytrze lub przeglądać złote pisma.

 無絲竹之亂耳，無案牘之勞形。
Nie ma chaotycznej muzyki, która mogłaby drażnić słuch, nie ma oficjalnego dokumentu, który przyniósłby trud.

 南陽諸葛廬，西蜀子雲亭。
Jak chata z trawy Zhuge Liang w Nanyang, pawilon Ziyun w West Shu.

 孔子云：“何陋之有？”
Jak powiedział Konfucjusz: „Jak ktoś mógłby nazwać go pozbawionym piękna?”.

Ten fragment został skomponowany po zdegradowaniu Liu z urzędnika pałacowego do urzędnika z małej wioski. W obliczu wyzwań związanych z ubóstwem i publicznym upokorzeniem, kazał on wyryć ten fragment na kamiennej płycie przed swoją chatą. Cały tekst składa się tylko z osiemdziesięciu jeden znaków, a mimo to maluje żywą scenerię i zarówno satyrycznie wyśmiewa nikczemników za ich arogancję, jak i przekazuje wartości moralne, które Liu cenił.

Lubię myśleć, że klasyczny chiński został tak szeroko przyjęty, ponieważ po prostu jest to tak piękny język, elegancki i wyrafinowany, język, który przekazuje głębokie znaczenia, złożone idee i intensywność emocjonalną. To język, któremu udaje się być zarówno pięknie skromnym, jak i jednoznacznie poetyckim.